Sizlere, hastalarımın sorduğu bazı soruları yanıtlamak ve özellikle de burun ameliyatı hakkındaki yanlışları düzeltmek amacıyla bir dizi makale hazırladım.
Bunlardan biri de başlıkta da gördüğünüz gibi Ergenlik ve Burun ameliyatı ilişkisi.
Soruya yanıt vermeden önce bu konudaki bilimsel görüşün tarihsel sürecinden bahsetmenin faydası olacağını düşünüyorum. Uzun yıllardır, burun sorunları ne denli fazla olsa da burun ameliyatlarının 18 yaşına kadar olunamayacağı düşünülürdü. Biz cerrahlar da okullardan bu rutin bilgiyle mezun olur ve bu yönde tavsiyelerde bulunurduk. Çünkü bilim insanları, bilimsel veriler olmadan, sadece kendi fikirlerine göre hareket etmezler; ellerinde mutlaka kanıtlanmış veriler varsa bir ameliyatı yapar ya da yapmazlar.
Küçüklüğünde burunlarına ciddi darbeler alan, burnu kırılan ve ameliyat edilmedikleri için de kemik kaynaması ciddi şekilde eğri olan, bunun sonucunda uzun yıllar boyunca burnundan nefes alamayan yetişkinlerle karşılaşıyoruz. Oksijene en çok ihtiyacımız olan büyüme çağında oksijenden mahrum kalmak geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabiliyor. Küçük yaştaki travmalar sonrasında erişkin dönemde bile tamiri çok zor hale gelen eğri burunlar, damakta, dudakta ve yüzde asimetriler-eğrilikler oluşturabiliyor. Ayrıca geceleri ağzı açık uyumanın neden olacağı diş eti hastalıkları, sinüzit, farenjit, ağız kokusu, diş ve damak sorunlarını da yaşanacak problemler listesine eklemek gerekir.
Hekimler bunca soruna yol açacağını bildikleri halde neden ergenlik döneminde burun ameliyatlarını yapmıyorlardı diye sorduğunuzdan eminim. Büyüme döneminde yapılan ameliyatlar sonrasında burun ve yüzün büyüme noktalarının hasarlanmasından çekiniliyor, bu hasarın yüzde ve burunda yetersiz büyümeye neden olacağından korkuluyordu. Dolayısıyla yine hasta sağlığını korumaya yönelik bir nedenle ameliyatları yapmanın doğru olmadığı düşünülüyordu.
Hekimler arasındaki bu kanı son on yılda epey değişti. Bu konuda sayıları çok fazla olmasa da değerli bilimsel çalışmalar yapıldı.
Bu konuda benim de tıp literatürüne naçizane katkılarım oldu. Asistan hekimken bu konunun önemini fark etmiş ve çalışmalar yapmaya başlamıştım. Çalışmalarımızın ve ameliyatlarımızın sonuçlarını da uzun süreli takiplerle gözlemledik ve artık güvenle eski bilinenin aksini iddia edebiliyoruz.
Bu arada bazı terimlerin de içini doldurmak, hatta aydınlatmak gerekiyor. Öncelikle ergenlik nedir? Hangi yaşları kapsar. Kızlarda ve erkeklerde farklı yaş dönemlerini içermekle birlikte, kızlar ergenliğe daha erken başlayıp daha erken bitiriyorlar; genellikle 12-17 yaş arası denilebilir. Ancak bu süre sonrasında büyüme bitmiş olmuyor. Bu süreç sonrasında büyüme hızı yavaşlıyor ve yeni bir değişim başlıyor; o da olgunlaşma ya da karakteristik görünümün kazanılmasıdır. Yani 17-18 yaşından sonra yüzümüzde çok ciddi büyüme yaşanmasa da vücudumuzdaki bize özgü karakteristik görünümün oluştuğu yılları yaşıyoruz. Bu süreç de yirmili yaşların ortasına kadar devam ediyor.
Sonuç olarak sorumuzu hatırlarsak eğer, ergenlik dönemi bitene kadar burun ameliyatı olamaz mıyız?
Evet olabilirsiniz. Ancak bu ameliyat bir takım özellikler ve farklılıklar gösteriyor. Yani klasik bir burun ameliyatı olmamanız gerekiyor. Öncelikle insan ve yüz gelişimi konusunda özel ilgiye sahip bir burun cerrahı araştırmalı ve onunla görüşmelisiniz. Çünkü yukarıda da bahsettiğim gibi yüz gelişimi ve değişiminiz yirmili yaşlara kadar devam ediyor. Bu nedenle büyüme noktaları olarak bilinen bazı önemli anatomik alanlara ameliyatınız sırasında çok özen gösterilmeli, mümkünse dokunulmamalı; ancak dokunmak zorunda kalınırsa da hasar vermekten özenle kaçınılmalıdır.
Peki ya diğer bir önemli soru: yalnızca estetik kaygılarla istenen Estetik Burun Ameliyatının ergenlik sırasında yapılması doğru olur mu? Bu soruya yanıtım ise; yapılmaması gerekir. Ancak burun travma sonrasında çok ciddi şekilde eğrilmiş ya da doğuştan çok eğri bir burun ise fonksiyonel ameliyata estetik de eklenebilir. Bunun dışındaki durumlarda sadece fonksiyonu gözeten bir ameliyatın yapılması gerektiği düşüncesindeyim. Çünkü hayatımız ve önceliklerimizle ilgili doğru kararlar verebilmek için yeterli tecrübeye erişmemiz gerekir. Bu nedenle ergenlik yaşları böyle önemli bir karar için biraz erken.
